สรรพคุณข่า พืชสมุนไพร พื้นบ้านของไทยสรรพคุณข่า

สรรพคุณข่า หรือ ข่า มีสรรพคุณทางการแพทย์มากมาย ประโยชน์ของข่า เป็นตัวช่วยบรรเทาอาการท้องเสีย ลดคลื่นไส้และอาเจียน และบรรเทาอาการปวดท้อง นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติในการลดอาการอักเสบในร่างกาย ประโยชน์และสรรพคุณ ช่วยรักษาสุขภาพหัวใจ และกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ เป็นที่รู้จักในการช่วยลดอาการปวดข้อในกรณีของโรคข้ออักเสบ

ลักษณะของ ข่า สรรพคุณข่า

สมุนไพร ข่า เป็นไม้ล้มลุก สูง 1.5-2 เมตร อยู่เหนือพื้นดิน มีลำต้นใต้ดินเรียกว่า เหง้า มีข้อและปล้องชัดเจน เลื้อยขนานพื้นดินและแตกแขนงเป็นแง่ง เหง้าหัวมีขนาดใหญ่ด้วนสีขาว ส่วนที่อยู่เหนือพื้นดิน เรียกว่า ลำต้นเทียม อันเป็นกาบใบซ้อนกันแน่น ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปหอกแกมรูปขอบขนาน แผ่นใบเกลี้ยง มีขนบริเวณขอบใบ ช่อดอกออกกลางกลุ่มใบ กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อน กลีบดอกสีขาวหรือเหลืองอ่อน กลีบสเตมิโนดยาวเรียว สีขาวมีเส้นสีแดง กลีบปากสีขาวมีเส้นสีแดง ผลกลม ผลสุกสีส้มหรือแดง

ประโยชน์ของข่า ข่ามีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Alpinia galanga L. อยู่ในวงศ์ขิง (Zingiberaceae) พบได้ในประเทศไทย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ อินเดีย ศรีลังกา และประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อื่นๆ

• ข่า สรรพคุณ แก้ปวดท้อง ท้องอืดเฟ้อ ขับลม ข่ามีสรรพคุณในการช่วยขับลม แก้ท้องอืดเฟ้อ แก้จุกเสียดแน่น ช่วยปรับสมดุลในระบบย่อยอาหาร ทำให้ย่อยอาหารได้ดีขึ้น บรรเทาอาการท้องเสีย ท้องผูก อาหารเป็นพิษ
• สรรพคุณของข่า บรรเทาอาการปวด ข่ามีสรรพคุณในการช่วยลดการอักเสบ จึงช่วยบรรเทาอาการปวดได้ เช่น ปวดหัว ปวดฟัน ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ
• ลดไข้ ข่ามีสรรพคุณในการลดไข้ แก้หวัด แก้ไอ ขับเสมหะ
• แก้อักเสบ ข่ามีสรรพคุณในการช่วยลดการอักเสบ จึงช่วยบรรเทาอาการอักเสบต่างๆ เช่น ปวดข้อ ปวดเมื่อย บวม อักเสบ
• ข่า ประโยชน์ ต้านอนุมูลอิสระ ข่ามีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยปกป้องเซลล์ไม่ให้ถูกทำลาย จึงช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์และการเกิดโรคต่างๆ เช่น โรคมะเร็ง โรคหัวใจ โรคหลอดเลือด
• บำรุงธาตุไฟ ข่ามีสรรพคุณในการบำรุงธาตุไฟ จึงช่วยเสริมสร้างสมรรถภาพทางเพศ บำรุงกำลัง
• ข่าแห้ง ขับเหงื่อ ข่ามีสรรพคุณในการขับเหงื่อ จึงช่วยบรรเทาอาการร้อนใน
• แก้หวัด ข่าแก้หวัด ข่ามีสรรพคุณในการแก้หวัด แก้ไอ ขับเสมหะ
• แก้ปวดท้อง ข่ามีสรรพคุณในการช่วยขับลม แก้ท้องอืดเฟ้อ แก้จุกเสียดแน่น ช่วยปรับสมดุลในระบบย่อยอาหาร ทำให้ย่อยอาหารได้ดีขึ้น บรรเทาอาการท้องเสีย ท้องผูก อาหารเป็นพิษ
• แก้ลมพิษ ข่ามีสรรพคุณในการแก้ลมพิษ
• แก้กลากเกลื้อน ข่า สรรพคุณ ทาง ยา ข่ามีสรรพคุณในการแก้กลากเกลื้อน

วิธีใช้ข่า

ข่าสามารถนำมารับประทานสดๆ หรือนำมาปรุงอาหารก็ได้ ข่าสดสามารถนำมาบดหรือตำเพื่อใช้ทาแก้โรคผิวหนังต่างๆ เช่น กลาก เกลื้อน คันได้ ข่าแห้งสามารถนำมาบดเป็นผงเพื่อใช้ปรุงอาหารหรือนำมาต้มน้ำดื่มได้

ข้อควรระวังในการรับประทานข่า ประโยชน์และ โทษของข่า

ข่ามีฤทธิ์ร้อน จึงไม่ควรรับประทานในปริมาณมากหรือรับประทานเป็นประจำ อาจทำให้เกิดอาการร้อนใน ระคายเคืองกระเพาะอาหารได้ นอกจากนี้ ข่ายังอาจทำให้เลือดแข็งตัวช้าลง จึงควรหลีกเลี่ยงการรับประทานข่าก่อนผ่าตัด

ข่าเป็นสมุนไพรที่มีสารประกอบทางเคมีหลายชนิด สารประกอบเหล่านี้มีฤทธิ์ทางชีวภาพหลากหลาย เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ สารประกอบสำคัญในข่า ได้แก่

• น้ำมันหอมระเหย (Essential oil) เป็นสารประกอบหลักในข่า ประกอบด้วยสารสำคัญหลายชนิด เช่น แกวแลงิน (galangin) กาวแลงิน (galangin) ซิงจิเบอรีน (zingerone) ซิงจิเบอรอล (zingerol) ซีเนอล (cineole) ซินนามัลดีไฮด์ (cinnamaldehyde) เป็นต้น น้ำมันหอมระเหยจากข่ามีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ ต้านเชื้อแบคทีเรีย และต้านเชื้อรา
• สารประกอบฟีนอลิก (Phenolic compounds) เป็นสารประกอบที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ และต้านมะเร็ง สารประกอบฟีนอลิกในข่า ได้แก่ แกวแลงิน กาวแลงิน ซิงจิเบอรีน ซิงจิเบอรอล ซีเนอล และซินนามัลดีไฮด์
• สารประกอบฟลาโวนอยด์ (Flavonoids) เป็นสารประกอบที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ และต้านมะเร็ง สารประกอบฟลาโวนอยด์ในข่า ได้แก่ รูติน (rutin) แคมเฟอร์ (camphor) คริโซฟานอล (chrysanthemum) และไฮดร็อกซีไซยาโนจีนิน (hydroxycyanidogenin)
• สารประกอบอื่น ๆ เช่น คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน เส้นใยอาหาร วิตามิน และแร่ธาตุ

สารประกอบเหล่านี้เป็นสาเหตุของกลิ่นและรสของข่า ช่วยให้ข่ามีกลิ่นหอมฉุนและรสเผ็ดร้อน นอกจากนี้ยังเป็นสาเหตุของสรรพคุณทางยาของข่า

เครดิต สรรพคุณสมุนไพร